Wat zijn NPS, designer drugs of research chemicals?
Designer drugs of NPS (Nieuwe Psychoactieve Stoffen) worden ook wel research chemicals, RC’s of legal highs genoemd. De werking van deze stoffen lijkt vaak op klassieke drugs of medicijnen zoals XTC, speed of benzodiazepines. Veel designer drugs zijn nog maar kort op de markt, waardoor er weinig bekend is over de risico’s. Een groot deel van de designer drugs is illegaal. Vroeger waren veel designer drugs legaal te bestellen.
Welke soorten designer drugs zijn er?
Er zijn veel verschillende soorten designer drugs. De soorten (of groepen) hebben vaak lange en moeilijke namen, zoals: fenetylamines, benzodiazepines, synthetische cannabinoïden of cathinonen. De effecten lijken vaak op die van klassieke drugs. Met klassieke drugs bedoelen we middelen die al langer gebruikt worden en waarvan de risico’s meer bekend zijn. Zoals XTC, wiet of cocaïne.
Maar ook al lijken de effecten vaak op die van klassieke drugs, toch zijn ze niet helemaal hetzelfde. Ze verschillen een klein beetje waardoor sommigen niet op de Opiumwet staan en dus (nog) niet verboden zijn. Dit is bijvoorbeeld het geval bij 1P-LSD. Deze stof lijkt heel erg op LSD, een illegale drug. Maar omdat ze niet helemaal hetzelfde zijn is 1P-LSD in Nederland niet verboden. Op die manier kan 1P-LSD legaal gemaakt en verkocht worden zolang de verkopers zich houden aan de Warenwet.
Hoeveel mensen gebruiken research chemicals?
Ongeveer 1-2% van de volwassenen heeft weleens research chemicals gebruikt1Zo blijkt uit deze cijfers. De meeste mensen gebruiken de stoffen dus niet. Zelfs de meeste mensen die weleens drugs gebruiken nemen vaak geen research chemicals.
Als mensen research chemicals gebruiken, dan gaat het meestal om middelen als 2C-B, 3-MMC en 4-MMC. Zo heeft 2,1% van de Nederlandse bevolking ooit 3-MMC gebruikt. Voor 2C-B was dit ook 2,1%2Zo blijkt it de cijfers van de Nationale Drug Monitor uit 2023 (voor 3-MMC) en 2022 (voor 2C-B).
Andere research chemicals worden nog minder gebruikt. Voorbeelden zijn: 6-APB, DOC, 2-MMC of 3-CMC. Het is niet bekend hoe vaak deze middelen worden gebruikt. Waarschijnlijk gaat het bij deze middelen om minder dan 1% van de volwassen Nederlanders die de drug ooit hebben gebruikt.
De risico’s van Nieuwe Psychoactieve Stoffen (NPS)
De risico’s van veel nieuwe psychoactieve stoffen zijn vaak niet bekend. Dit maakt het extra gevaarlijk om deze stoffen te gebruiken. Soms worden de risico’s nooit helemaal duidelijk en soms pas als een grote groep mensen de stof gebruikt.
Soms denken mensen dat designer drugs veilig zijn omdat ze legaal zijn. Dit is niet waar. Er is vaak weinig controle op hoe deze middelen gemaakt worden. Het komt soms ook voor dat er een ander middel in het zakje zit, dan wat iemand had gekocht. Dit kan erg gevaarlijk zijn. Iemand kan daardoor bijvoorbeeld snel te veel nemen en/of medische hulp nodig hebben. De testservice kan alleen helpen met weten wat een middel echt is.
Er is heel weinig onderzoek gedaan met nieuwe psychoactieve stoffen op mensen. En ook zelfs maar soms op dieren. Daarnaast zijn deze middelen vaak niet door veel mensen gebruikt. Hierdoor zijn de effecten en risico’s niet altijd duidelijk. Soms kun je wel risico’s afleiden van een klassieke drug waar de NPS op lijkt. Maar er kunnen dus nog meer risico’s zijn die onbekend zijn.
Een nieuwe psychoactieve stof waarbij de risico’s pas achteraf duidelijk werden is 4-FA. Deze stof lijkt heel erg op de klassieke drug speed (pep of amfetamine). De effecten van deze twee drugs lijken daardoor erg op elkaar. Beide stoffen verhogen de hartslag en geven de gebruiker energie en zelfvertrouwen. Maar nadat 4-FA populair werd en meer mensen het gingen gebruiken, werden de bijwerkingen en risico’s ook duidelijker. Gebruikers kregen soms last van extreme hoofdpijn en in sommige gevallen zelfs hersenbloedingen3Lees hier meer over 4-FA en hersenbloedingen. Hierdoor werd het middel snel verboden. Een ander voorbeeld is 3-MMC, waar veel mensen verslaafd aan zijn geraakt4Dat blijkt uit de cijfers van Ladis. Dit werd ook pas duidelijk nadat het middel populair werd.
Research chemicals en de wet
De meeste klassieke drugs staan in de Opiumwet op lijst 1 (harddrugs) en lijst 2 (softdrugs). Daarom is het illegaal om deze drugs te maken, hebben, kopen of verkopen. Er staan ook al veel research chemicals op lijst 1 en 2. Maar het grootste deel van de research chemicals staat op lijst 1A. Op deze lijst staan een aantal stofgroepen. Als een middel bij zo’n groep hoort, is deze automatisch verboden.
Als een research chemical niet in de Opiumwet staat, valt deze vaak onder de Warenwet. Het is dan legaal om zo’n middel te maken, verkopen of kopen. Vaak gelden er dus alleen regels zoals bij normale producten voor research chemicals. Zoals regels voor bijvoorbeeld shampoo en plantenvoeding. Producten die onder de Warenwet vallen moeten onder andere een duidelijk etiket hebben dat ook de gevaren benoemt. Op de etiketten en verkoopsites van research chemicals staat daarom “niet voor menselijke consumptie” als een veiligheidsmededeling. Soms worden designer drugs ook als iets anders verkocht, zoals badzout of CD-reiniger. Op die manier houdt de verkoper zicht aan de Warenwet.
