Benzo’s (Benzodiazepines): Bijwerkingen en Risico’s Verminderen

De grootste risico’s van benzo’s zijn verslaving of een overdosis. Niet te vaak gebruiken en niet combineren met alcohol of andere drugs kan de risico’s sterk verminderen.

Let op: deze tekst gaat over het gebruik van slaap- en kalmeringsmedicijnen die niet van de dokter zijn. Het gebruik van benzo’s zonder een arts zorgt voor een zeer grote kans op verslaving. Bij medicatie van de dokter: volg altijd zijn of haar advies.

Bijwerkingen van gebruik

Benzo’s (‘benzodiazepines’, ‘pammetjes’, ’tranquillizers’) zijn medicijnen. Ze staan bekend als slaap- en kalmeringsmiddelen. Dokters schrijven benzo’s voor bij sommige psychische klachten. Ook zijn er mensen die ze gebruiken zonder recept. Ze kopen de medicijnen dan van een drugsdealer. Meestal vanwege het ontspannende, rustgevende effect. Of omdat ze er makkelijker van in slaap vallen.

Benzo’s geven verschillende bijwerkingen. Mensen kunnen er bijvoorbeeld  misselijk of duizelig van worden. Verder voelt een persoon zich meestal versuft en moe door een benzo. Hierdoor reageert iemand langzamer, wat gevaarlijk is in het verkeer. Ook geven benzo’s concentratie- en geheugenproblemen. De geheugenproblemen blijven bij veel en vaak gebruik ook een tijdje nadat iemand gestopt is.

Sommige mensen krijgen door het gebruiken van benzo’s minder zin in seks en last van benauwdheid. 

Bijwerkingen komen altijd voor. Maar sterker bij ouderen dan bij jongeren. Bij ouderen vergroten benzo’s ook het risico op vallen, wat ernstige gevolgen kan hebben. 

> Lees hier meer over de werking en bijwerkingen van benzodiazepines

Bijwerkingen zorgen voor risico’s. De grootste risico’s zijn verslaving en een overdosis. Op deze pagina noemen we verschillende manieren waarop de risico’s van benzodiazepines kunnen worden verminderd. 

> Vind hier een uitgebreide lijst met risico’s van benzodiazepines

Risico’s verminderen van benzodiazepines

Laag doseren

Voor iemand die een benzo gebruikt die niet van de dokter komt is het verstandig laag te doseren. Een dosering kan worden gevonden in de bijsluiter van de benzo. Deze kan iemand op internet vinden of in het doosje van de medicijnen. 

Voor iemand die een benzodiazepine van de dokter krijgt is het verstandig in te nemen wat de dokter adviseert. 

Niet te vaak gebruiken

Benzo’s zorgt heel snel voor tolerantie. Dit betekent dat de pillen minder goed werken. Als iemand dan meer neemt om toch dezelfde effecten te hebben maakt dit het lichaam meer verslaafd. Af en toe gebruiken verkleint de kans op tolerantie.

Als iemand de medicijnen van een arts krijgt dan krijgt iemand deze soms voor lange tijd. Voor de meeste mensen is het niet verstandig om lang benzo’s te gebruiken. Het is voor deze mensen verstandig om te overleggen over het gebruik met de huisarts. Mogelijk kan iemand het medicijn inmiddels afbouwen of kunnen andere behandelingen een optie zijn (bijvoorbeeld CGT-i bij slaapproblemen).

Blackouts voorkomen

Mensen kunnen ‘blackouts’ krijgen van een hoge dosis. Tijdens zo’n blackout verliest de persoon herinneringen. Of doet iemand dingen zonder het door te hebben. Zoals nog meer benzo’s nemen. Dit gevaar wordt groter bij het combineren met alcohol of andere drugs.

Niet combineren met alcohol of andere drugs/medicijnen

Risico’s en bijwerkingen worden bij combineren een stuk groter, onvoorspelbaar en gevaarlijker. Benzo’s zijn bijvoorbeeld enorm gevaarlijk in combinatie met alcohol. Of met andere verdovende drugs of medicijnen. Bijvoorbeeld GHB of sterke pijnstillers (zoals Oxycodon). De ademhaling kan dan stoppen. Iemand kan daardoor dood gaan.

> Lees hier meer over benzo’s en combinatiegebruik

Hulp zoeken

Mensen raken makkelijk verslaafd aan benzo’s. Ze kunnen bijvoorbeeld niet meer slapen zonder. Ermee stoppen wordt na een tijdje steeds moeilijker. Een persoon heeft vaak steeds meer nodig om de gewenste effecten te kunnen voelen. Dit komt door tolerantie.

Stoppen zonder afbouwschema (cold turkey) of hulp is erg gevaarlijk. Iemand kan ernstige ontwenningsverschijnselen (afkickverschijnselen) krijgen. Soms zelfs zo erg dat iemand dood kan gaan door te stoppen. Stoppen moet dus bij benzodiazepines altijd met professionele hulp. Een huisarts kan hierover meedenken. 

> Lees hier meer over stoppen met benzo’s

Weten dat de benzo lang werkt

Er bestaan veel verschillende benzodiazepines. De ene soort werkt langer dan de ander. Temazepam en oxazepam (Seresta) werken bijvoorbeeld kort. Diazepam (Valium) en clonazepam (Rivotril) zijn benzo’s die erg lang werken. 

Iemand kan zich de dag na gebruik nog steeds wazig voelen. Soms is dit zelfs dagen. Dit kan gevaarlijk zijn. Bijvoorbeeld als iemand werkt met gevaarlijke machines. Maar ook in het verkeer kan het gevaarlijk zijn. Vaak mag iemand erg lang niet autorijden na het gebruik. Op de site rijveiligmetmedicijnen.nl kan iemand lezen hoe lang dat is.

---

Veelgestelde vragen

Hoe lang mag je benzodiazepinen gebruiken?

Hoe lang iemand benzo’s mag gebruiken verschilt per persoon, per keer. Dit is iets wat de persoon moet bespreken met de arts die de benzo’s voorschrijft. Wel worden de risico’s groter als iemand vaker en langer gebruikt. Het is daarom vaak het beste om zo kort mogelijk benzo’s te gebruiken. Dit geldt niet voor mensen met epilepsie.

Hoe lang duurt het afkicken van benzo’s?

Hoe lang stoppen met benzo’s duurt heeft te maken met hoe lang iemand benzo’s heeft geslikt. Klachten bij het stoppen vallen meestal mee als iemand benzo’s kort heeft geslikt. Kort slikken betekent niet meer dan een paar weken. Dan merkt iemand bijvoorbeeld een paar nachten dat slapen zonder benzo’s moeilijker gaat. Dit is vervelend, maar bij normale doseringen meestal niet gevaarlijk. 

Wanneer iemand meer dan een paar weken benzo’s heeft gebruikt of heel veel heeft gebruikt, kunnen de ontwenningsverschijnselen een stuk gevaarlijker worden. De persoon kan dan bijvoorbeeld een epileptische aanval krijgen. Dit is soms dodelijk. Stoppen doet iemand daarom in zo’n geval altijd beter samen met een arts of instelling voor verslavingszorg. Die kan een afbouwschema maken. Hoe lang stoppen precies duurt, verschilt per persoon.

Kunnen benzo’s de persoonlijkheid beïnvloeden?

Ja, benzo’s kunnen de persoonlijkheid van een persoon veranderen: benzo’s verdoven gevoelens en maken iemand suf. De persoon kan zich daardoor anders gaan gedragen. Iemand kan bijvoorbeeld ongeïntereseerder, minder actief of minder blij overkomen. Dit komt door de dempende effecten van benzo’s.

Wat is een alternatief voor benzo’s bij slapeloosheid?

Benzo’s kunnen op de korte termijn helpen. Maar ze lossen het slaapprobleem of angstklachten niet op. Een goed alternatief voor slecht slapen is slaaptherapie. Om hiermee te beginnen, kan iemand een afspraak maken bij de huisarts. Die verwijst de persoon door naar een slaaptherapeut. Iemand kan de huisarts vragen om CGT-i. Als iemand angstklachten heeft kan een psycholoog helpen. Ook als iemand al eerdere behandelingen gehad heeft die niet voldoende gewerkt hebben.