Over antidepressiva (en de combinatie met drugs)

In 2019 slikten ongeveer 1 miljoen Nederlanders antidepressiva. Antidepressiva is de naam voor een groep medicijnen. Deze medicijnen worden geslikt om psychische klachten te verminderen. Het combineren van drugs en antidepressiva wordt afgeraden omdat ze elkaars werking kunnen veranderen. Hierdoor wordt de kans op vervelende bijwerkingen groter. 

Waarvoor worden antidepressiva gebruikt? 

Antidepressiva verminderen psychische klachten bij een depressie of angst. Deze medicijnen lossen de psychische klachten dus niet op. Daarom worden deze medicijnen vaak gebruikt in combinatie met therapie. Soms worden antidepressiva ook geslikt tegen pijn. Bijvoorbeeld als iemand last heeft van een hernia. 

Komt depressie door een tekort aan serotonine? 

Depressie komt niet alleen door een tekort aan serotonine in de hersenen. Depressie en andere psychische klachten hebben niet maar één oorzaak. Vroeger werd inderdaad gedacht dat te weinig serotonine in de hersenen de oorzaak was van een depressie. Nu is bekend dat dit tekort maar één stukje van de oorzaak van depressie is.  Het wordt gedacht dat de plek waar je bent opgegroeid en nu woont ook rol spelen in het ontwikkelen van een depressie. Toch is het nog niet duidelijk hoe een depressie precies ontstaat.  

Wat is serotonine?  

Serotonine hoort bij een groep stoffen die neurotransmitters heten. Neurotransmitters worden door hersencellen gebruikt om met elkaar te praten. Voorbeelden van andere neurotransmitters zijn noradrenaline en dopamine. Meer informatie over serotonine kan je vinden op deze pagina over antidepressiva.

Wat doen hersencellen met serotonine? 

Serotonine komt vrij uit een hersencel wanneer deze een boodschap wil doorgeven aan een andere hersencel. Het vrijkomen van serotonine uit een hersencel zorgt ervoor dat er tijdelijk meer serotonine aanwezig is in de hersenen. 

Wat gebeurt er nadat serotonine de boodschap heeft doorgegeven? 

Het is niet de bedoeling dat serotonine de hele tijd boodschappen blijft doorgeven. Dit zou ervoor zorgen dat de hersencellen uitgeput raken. Om dit te voorkomen wordt serotonine opgeruimd nadat de boodschap is doorgegeven. 

Hoe wordt serotonine opgeruimd? 

Na het doorgeven van de boodschap gaat serotonine terug de hersencel in. Hier wordt het stofje afgebroken of hergebruikt voor de volgende keer. Op het moment dat serotonine in de hersencel zit kan het stofje geen boodschap doorgeven. Het opruimen zorgt er op deze manier voor dat er tijdelijk minder serotonine aanwezig is in de hersenen. 

Hoe werken antidepressiva? 

Antidepressiva maken de hoeveelheid serotonine in de hersenen hoger door het opruimen van serotonine te stoppen. Dit zorgt ervoor dat er meer serotonine over blijft om als boodschapper te werken. 

Verschillende groepen antidepressiva  

Er zijn verschillende groepen antidepressiva. De meest bekende groepen staan hieronder.

• Selectieve serotonine heropname remmers (SSRI) 
• Selectieve serotonine en noradrenaline heropname remmers (SNRI) 
• Tricyclische antidepressiva (TCA) 
• Monoamine-oxidase remmers (MAO-remmers) 

De manier waarop SNRI’s en TCA op de hersens werken lijkt op elkaar. Het grootste verschil is dat SNRI’s minder bijwerkingen geven. Omdat deze twee groepen medicijnen zo op elkaar lijken wordt er niet verder ingegaan op SNRI’s op deze pagina.  

Meest voorkomende antidepressiva 

Hieronder staat een lijst met de meest voorkomende antidepressiva en wat voor soort het is. De merknamen staan tussen haakjes. 

SSRI: Citalopram (Cipramil®) SSRI: Fluoxetine (Prozac®) SSRI: Paroxetine (Seroxat®) SSRI: Sertraline (Zoloft®)

SSRI: Vortioxetine (Brintellix®) TCA: Amitriptyline (Tryptizol®) MAO-remmer: Nardil (Fenelzine®) MAO-remmer: Parnate (Tranylcypromine®)

Selectieve serotonine heropname remmers (SSRI) 

SSRI’s zorgen ervoor dat serotonine niet meer terug de hersencel in kan. Hierdoor wordt de hoeveelheid serotonine in de hersenen hoger. Het verschil tussen SSRI’s en andere antidepressiva is dat SSRI’s alleen de hoeveelheid van serotonine hogen maken. Deze medicijnen verhogen dus niet de hoeveelheid andere neurotransmitters. Tijdens het gebruiken van SSRI’s kan je last krijgen van bijwerkingen zoals: maag- en darmklachten, misselijkheid en hoofdpijn. Voorbeelden van SSRI’s zijn: Citalopram (Cipramil®), Fluoxetine (Prozac®), Paroxetine (Seroxat®) en Sertraline (Zoloft®). 

Tricyclische antidepressiva (TCA) 

TCA zijn de oudste groep van antidepressiva. Deze medicijnen verhogen de hoeveelheid serotonine en noradrenaline in de hersenen. Hierdoor werken TCA op een andere manier dan SSRI’s. Bij het gebruik van TCA kun je daardoor ook last krijgen van andere bijwerkingen, zoals: sufheid, verstopping, droge mond en verminderde behoefte aan seks. Voorbeelden van TCA zijn: Amitryptiline en Nortriptyline (Nortrilen®). 

Monoamine-oxidaseremmers (MAO-remmers) 

MAO-remmers verhogen de hoeveelheid serotonine in de hersens op een andere manier dan SSRI’s en TCA. Deze medicijnen zorgen ervoor dat bepaalde stoffen niet meer worden opgeruimd zodra ze terug de hersencel ingaan. Hierdoor wordt de hoeveelheid van deze stoffen in de hersens hoger. Een voorbeeld van de stoffen waar MAO-remmers op werken zijn serotonine, noradrenaline en dopamine. Doordat deze medicijnen op zoveel verschillende neurotransmitters werken kunnen ze gevaarlijk zijn. Als er iets misgaat met MAO-remmers kan iemand overlijden. Daarom worden deze medicijnen bijna nooit gegeven door een arts. De bijwerkingen lijken erg op die van SSRI’s. Voorbeelden van MAO-remmers zijn: Fenelzine (Nardil®) en Tranylcypromine (Parnate®). 

Combineren antidepressiva en drugs 

Het combineren van antidepressiva met drugs wordt afgeraden. Er zijn veel verschillende soorten antidepressiva die de hoeveelheid serotonine op een andere manier veranderen. Dit zorgt voor een onvoorspelbaar effect op het lichaam.   

Meer bijwerkingen 

In een groot aantal gevallen kan het gebruiken van drugs ervoor zorgen dat de antidepressiva minder snel worden afgebroken. Hierdoor blijven de medicijnen langer in het lichaam aanwezig. Dit kan zorgen voor heftige bijwerkingen. Soms is de situatie omgekeerd. Dan zorgt de antidepressiva ervoor dat de drugs niet goed worden afgebroken. De drugs kunnen dan langer en sterker werken. In het ergste geval kan iemand hierdoor overlijden. 

Terugkeer of erger worden psychische klachten 

De psychische klachten waarvoor de antidepressiva worden geslikt kunnen erger worden of terugkomen na het combineren van antidepressiva en drugs. Dit kan ervoor zorgen dat iemand weer opnieuw moet beginnen met het herstellen van de psychische klachten. 

Kan ik zomaar stoppen met antidepressiva? 

Zelf stoppen met antidepressiva is niet verstandig. Iemand kan last krijgen van heftige bijwerkingen. Daarom moet het stoppen met antidepressiva altijd onder begeleiding van een arts. Stop nooit tijdelijk met het slikken van antidepressiva om drugs te gebruiken.